مرگ جوجه در داخل تخم یکی از رایج‌ترین مشکلات پرورش‌دهندگان مبتدی است. فرآیند جوجه‌کشی از حساسیت بالایی برخوردار است و پرورش‌دهندگان طیور نیز به دنبال افزایش راندمان و بهره‌وری کاری خود هستند. کوچکترین غفلت در این امر موجب از بین رفتن تعداد زیادی تخم می‌شود. جنین داخل تخم بسیار ضعیف بوده و کاهش دقت در دوران هچر و ستر فرآیند جوجه‌کشی باعث تلف شدن تعداد زیادی جنین داخل تخم می‌شود. در این مقاله به بررسی علت مرگ جوجه در داخل تخم پرداخته می‌شود و راه‌های جلوگیری از این مرگ و میر بیان می‌شود. با ما همراه باشید.
دلایل و علت مرگ جوجه در داخل تخم
1. کنترل نامناسب رطوبت
یک علت مرگ جوجه در داخل تخم، نامناسب بودن درصد رطوبت در داخل دستگاه جوجه‌کشی است. براساس تحقیقات انجام شده، درصد رطوبت مورد نیاز در دوران ستر 60 درصد و دوران هچر 75 درصد بوده است. درنتیجه هرگونه تغییر در میزان رطوبت می‌تواند موجب مرگ جوجه در داخل تخم شود. البته لازم به ذکر است این درصد رطوبت برای تخم مرغ بوده و برای تخم دیگر پرندگان درصد رطوبت ممکن است متفاوت باشد.
اگر رطوبت فضا 50 درصد کمتر از حد لازم شود، انقباض شدیدی در لایه زیرپوستی تخم ایجاد شده و موجب خفگی جوجه در داخل تخم می‌شود، حتی ممکن است تخم‌ها زودتر از موعد در داخل دستگاه بشکنند. حال اگر رطوبت به بیش از 75 درصد حالت مجاز برسد، بخار درون تخم‌ها بیشتر از حد ممکن شده و اکسیژن کافی به جوجه نمی‌رسد. در این حالت بعد از پایان دوران هچر، جوجه‌ها از داخل تخم بیرون نمی‌آیند و بعد از شکست تخم با جوجه مرده مواجه خواهید شد.
2. کنترل نامناسب دما
دما نیز به اندازه رطوبت در مرگ جوجه در داخل تخم تأثیرگذار است. در دستگاه جوجه‌کشی نباید دما از یک حدی بیشتر یا کمتر شود. حتی نیم درجه تغییر دما موجب تلفات زیادی خواهد شد بنابراین اگر حین کار، دستگاه دچار اختلال شده و یا برق شهری قطع شود و دستگاه نتواند دما را در حد مناسب نگه دارد، خسارت جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
3. قرارگیری نامناسب تخم در دستگاه جوجه‌کشی
کیسه‌های هوای درون تخم وظیفه اکسیژن‌رسانی به جنین را برعهده دارند. این کیسه‌ها در قسمت پهن تخم قرار دارند و در هنگام قرارگیری تخم‌ها در شانه دستگاه جوجه‌کشی باید قسمت پهن رو به بالا قرار داده شود تا آسیبی به کیسه‌های هوا وارد نشود. اگر به اشتباه تخم‌ها در دستگاه قرار بگیرند بعد از رشد جنین کیسه هوای درون تخم پاره شده و جنین در تخم خفه می‌شود.
4. نگهداری طولانی مدت تخم‌ها
نگهداری طولانی مدت و انبار کردن تخم‌ها، یک علت مرگ جوجه در داخل تخم است. به این ترتیب که به علت کمبود فضا در دستگاه جوجه‌کشی در زمان تخم‌ریزی، پرورش‌دهندگان شروع به انبار کردن تخم‌ها می‌کنند. اما نگهداری تخم‌ها بیش از هفت روز باعث کاهش راندمان فرآیند جوجه‌کشی خواهد شد. همچنین در طول مدت انبار کردن باید دما و رطوبت به طور مداوم چک شده و چرخش تخم‌ها به صورت اصولی انجام شود در غیر این صورت موجب مرگ جوجه در داخل تخم می‌شود.
حتما بخوانید: کسب درآمد از فروش تخم نطفه دار بلدرچین
5. خرید اشتباه تخم نطفه دار
نگهداری از تخم نطفه دار از شرایط خاصی برخوردار است، بنابراین خرید تخم نطفه دار از هر پرورش‌دهنده‌ای صحیح نیست. باید توجه کرد هرگونه تغییر دما و رطوبت و وجود لرزش و ضربه در حین جابه‌جایی تخم‌های نطفه دار موجب آسیب به جنین درون تخم شده و روند فرآیند جوجه‌کشی به شدت کاهش می‌یابد درنتیجه توصیه نمی‌شود از شهرهای دیگر تخم نطفه دار خریداری شود.
6. چرخش نامناسب تخم‌ها
چرخش صحیح تخم‌ها برای حفظ زرده تخم و جلوگیری از چسبیدن آن به پوسته است. این مورد جزو موارد مهم علت مرگ جوجه در داخل تخم است به این صورت که اگر زرده به پوسته بچسبد، جنین از نظر تغذیه‌ای دچار مشکل شده و در اکثر مواقع به مرگ جوجه در داخل تخم می‌انجامد. این چرخش ناصحیح هم در درون دستگاه جوجه‌کشی و هم در دوران نگهداری و انبار کردن تخم نطفه دار ممکن است اتفاق بیافتد.
7. جیره غذایی طیور مولد
تغذیه طیور مولد در راندمان فرآیند جوجه‌کشی تأثیر زیادی دارد. کمبود ویتامین یا مواد معدنی در تغذیه طیور باعث کاهش تخم‌گذاری داشته و بر روی تخم‌های نطفه دار نیز موثر هستند. در مقابل افزایش میزان کلسیم نیز باعث کاهش راندمان می‌شود. به این صورت که پرورش‌دهندگان طیور در فصل جوجه‌کشی میزان کلسیم تغذیه طیور مولد را برای افزایش در میزان تخم‌گذاری زیاد می‌کنند. این افزایش سطح کلسیم موجب افزایش ضخامت پوسته تخم می‌شود و اکسیژن‌رسانی به جنین درون تخم با مشکل مواجه خواهد شد. همچنین اگر جوجه با کمبود اکسیژن باز هم زنده بماند در پایان دوران هچ قادر نیست پوسته خود را بشکند و از تخم بیرون بیاید.
8. بی‌کیفیت بودن نطفه داخل تخم علت مرگ جوجه در داخل تخم
از اصلی‌ترین دلایل و علت مرگ جوجه داخل تخم، کیفیت پایین نطفه بوده است. همه موارد گفته شده مانند رطوبت و دما، استاندارد بودن دستگاه جوجه‌کشی، تجربه اپراتور مطمئناً بر راندمان فرآیند جوجه‌کشی تأثیرگذار خواهند بود اما باید توجه کرد اگر نطفه داخل تخم بی‌کیفیت باشد هیچ‌کدام از این موارد تأثیر خاصی نخواهند داشت و بیرون آمدن جوجه‌ها بعد از دوران هچر بسیار کاهش می‌یابد. حتی جوجه‌های متولد شده از نطفه بی‌کیفیت بعد از چند روز به طور معمول می‌میرند.
حتما بخوانید: چرا مرغ ها تخم خود را می شکنند
9. نطفه‌سنجی غلط
نطفه‌سنجی در دمای اشتباه یکی از دلایل و علت مرگ جوجه در داخل تخم است. گاهی در نطفه‌سنجی غلط تخمی کنار گذاشته می‌شود که بعدها مشخص شده دارای نطفه سالمی بوده و یا از تخمی استفاده می‌شود که نطفه بی‌کیفیت داشته و جوجه درون آن خفه شده است. نطفه‌سنجی اصولاً باید در دمای 38 درجه انجام شود و دمای سردتر باعث شوک و آسیب جدی به جنین‌های درون تخم می‌شود.
نتیجه بحث علت مرگ جوجه در داخل تخم
مرگ جوجه در داخل تخم ممکن است بر اثر دلایل خاصی اتفاق بیافتد. تعدادی از این دلایل در مقاله گفته شد. با رعایت تمامی موارد گفته شده و همچنین کنترل میزان دی‌اکسیدکربن و تهویه دستگاه باعث افزایش سطح راندمان فرآیند جوجه‌کشی خواهد شد. دستگاه جوجه‌کشی نیز باید به طور اصولی و بر طبق نیاز پرورش‌دهنده خریداری شود. پرورش‌دهنده نیز باید از تجربه و علم کافی برای جوجه‌کشی برخوردار باشد تا بتواند آسیبها و اتفاقات احتمالی را پیش‌بینی کرده و از بروز آن‌ها جلوگیری کند.
